Fizjoterapia uroginekologiczna, to jeszcze w Polsce mało znana i doceniana część fizjoterapii. Niewiele jeszcze się o niej mówi, a tymczasem jest bardzo ważną gałęzią fizjoterapii zajmującą się przywracaniem sprawności i funkcji w obszarze miednicy mniejszej kobiety. Jest również ważnym ogniwem wspomagającym w procesie leczenia operacyjnego oraz farmakologicznego.
Mówimy tu o dysfunkcjach tj: różne postacie nietrzymania moczu (wysiłkowe nietrzymanie moczu, parcia naglące, pęcherz nadreaktywny; obniżenie narządów rodnych (cystocele, enterocele, rectocele, wypadanie macicy) oraz nietrzymanie stolca i gazów. W powyższych schorzeniach fizjoterapia uroginekologiczna do pewnego stopnia pełni rolę postępowania zachowawczego, a więc w sytuacji, gdzie jeszcze w słabym stopniu nasilone są zaburzenia statyki narządów miednicy mniejszej (a więc nie ma jeszcze konieczności leczenia operacyjnego). Do tego rodzaju zaburzeń kwalifikują się pacjentki ze stwierdzonym nietrzymaniem moczu (stopień I) oraz obniżeniem narządów miednicy mniejszej (do stopnia POPQ II włącznie).
Okołooperacyjna fizjoterapia uroginekologiczna
W przypadkach, gdzie zmiany w obrębie miednicy mniejszej są duże i jedyną skuteczną formą leczenia pozostaje działanie operacyjne, fizjoterapia uroginekologiczna również w tym przypadku ma swoje słuszne zastosowanie. Mówi się o okołooperacyjnej fizjoterapii uroginekologicznej, którą możemy podzielić na przedoperacyjną oraz pooperacyjną. Przedoperacyjna fizjoterapia ma za zadanie przygotować operowany obszar do zabiegu oraz cały organizm pacjentki. Oczywiście jeśli zmiany w obrębie narządów miednicy są znaczne, fizjoterapia przygotowawcza może być tutaj przeciwskazaniem. Fizjoterapia po zabiegach operacyjnych ma za zadanie we wczesnej fazie (fazie szpitalnej) działać przeciwzakrzeopowo oraz edukować w zakresie profilaktyki dnia codziennego. Późna faza fizjoterapii uroginekologicznej po zabiegu, to okres około 6 tygodni po operacji i pacjentka jest już gotowa do większe obciążenia operowanej okolicy. Jej celem jest trening mięśniowy operowanej okolicy, nauka i ćwiczenia przyjmowania prawidłowej postawy ciała, ergonomia dnia codziennego, redukcja bólu oraz ewentualna praca nad blizną pooperacyjną.
Fizjoterapia uroginekologiczna w ciąży i w połogu
Fizjoterapia uroginekologiczna ma również swoje cenne zastosowanie profilaktyczne oraz terapeutyczne w przebiegu ciąży i okresie połogu. Jak wiadomo ciąża to czas wielu intensywnych zmian w ciele, związany m.in.: z przystosowywaniem organizmu do rosnącego płodu, zwiększającego się rozmiaru macicy , zmiany środka ciężkości ciała, zmianami ustawienia miednicy, poszerzaniem się miednicy, zmianami sylwetki. Powiększającej się macicy towarzyszy również rozciąganie więzadeł i przeciążanie struktur powięziowych, co stanowi już pole do działań fizjoterapeutycznych. Ciąża i poród stanowią ryzyko pojawienia się problemów z nietrzymaniem moczu czy też innymi problemami ze strony miednicy mniejszej, dlatego też bardzo ważne zastosowanie ma tutaj postępowanie zachowawcze i profilaktyczne w kierunku utrzymania sprawności mięśni dna miednicy, a po porodzie ma zastosowanie działanie zachowawcze by przywrócić równowagę mięśniową i kontrolę motoryczną obszaru miednicy mniejszej. Fizjoterapia uroginekologiczna w okresie ciąży może pomóc w utrzymaniu sprawności i elastyczności mięśnia dna miednicy, zmniejszyć dolegliwości bólowe okolic kręgosłupa, stawów biodrowych czy też spojenia łonowego, zwiększyć świadomość ciała oraz zadziałać profilaktycznie.
Ważnym obszarem działania terapeutycznego dla fizjoterapeuty uroginekologicznego jest okolica powłok brzusznych, które w przebiegu ciąży ulegają rozciągnięciu i napięciu. Ten dysbalans napięciowy przedniej ściany brzucha może doprowadzić do rozejścia mięśni prostych brzucha i rozciągnięcia kresy białej. Taka sytuacja powoduje obniżenie stabilności dla przedniej ściany brzucha i funkcji stabilizacyjnej dla narządów wewnętrznych i kręgosłupa. Pozostawienie problemu może rzutować w przyszłości na przeciążenia kręgosłupa lędźwiowego (bóle), obniżeniem narządów miednicy mniejszej ale również występowaniem nietrzymania moczu.
Fizjoterapia uroginekologiczna w okresie poporodowym ma swoje cenne zastosowanie w przypadkach pracy z blizną po nacięciu krocza lub po zabiegach cesarskiego cięcia. Są to działania terapeutyczne , których celem jest zmniejszenie ryzyka pojawienia się zrostów, mogących mieć w przyszłości wpływ na funkcjonowanie innych obszarów działa wywołując dysfunkcje np. ból sąsiednich okolic ciała.
Fizjoterapia w zespołach bólowych miednicy mniejszej
W tym przypadku postępowanie terapeutyczne ma na celu znalezienie możliwej przyczyny bólu (po diagnostyce wykluczającej wszelkie stany zapalne ,nowotworowe itd.) i jej usunięcie. Z punktu widzenia fizjoterapeutycznego przyczynami bólu mogą być: nierównowaga mięśniowa, przeciążenia powięziowe, nierównowaga mięśniowa dna miednicy. Fizjoterapia uroginekologiczna jest tutaj pomocna w takich przypadkach jak: dyspaurenia, wolwudynia czy kokcygodynia.
Fizjoterapia uroginekologiczna jako profilaktyka i edukacja
Fizjoterapia uroginekologiczna jest również ważną częścią profilaktyki i edukacji zdrowotnej kobiety. Poprzez edukację, upowszechnianie działań profilaktycznych i zwiększanie świadomości ciała kobiet , możemy ustrzec się wielu problemów ze strony miednicy mniejszej lub je zminimalizować. Podstawą jest tutaj codzienna profilaktyka, a więc czynności, które każdego dnia wykonujemy, a które wykonywane niewłaściwie przez długi czas mogą wywołać problemy ze strony miednicy mniejszej. Bardzo ważnym elementem są tutaj nasze nawyki i codzienne czynności. Przeciążanie, nieodpowiednie kasłanie, kichanie, dźwiganie (nadmierne używanie tłoczni brzusznej), niewłaściwa mikcja i defekacja, zła postawa ciała, ciężkie treningi fizyczne.
Literatura: „
Uroginekologia. Algerytm postępowania terapeutycznego” Praca Zbiorowa pod redakcją prof.dr.hab.n.med. Marcina Jóżwika i dr.n.med. Pawła Szymanowskiego
